Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού για τη μητέρα και το βρέφος

Ψυχολογικά

          Κατ’ αρχάς ο μητρικός θηλασμός αποτελεί την καλύτερη γέφυρα για να περάσει ομαλά η μητέρα από την εγκυμοσύνη στη μητρότητα, αλλά και το βρέφος από την ενδομήτρια στην εξωμήτρια ζωή. Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι αυτό, αρκεί να σκεφτούμε ότι η διαδικασία της γέννας είναι ένα τεράστιο σοκ για το βρέφος, αφού βιώνει τρομακτικές αλλαγές μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Από το προστατευμένο περιβάλλον της μήτρας, έρχεται αντιμέτωπο με τον έξω κόσμο και με χίλια δυο καινούρια περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Ο καλύτερος τρόπος για να ηρεμήσει λοιπόν, να αισθανθεί ασφάλεια και σιγουριά δεν είναι άλλος από τη δέρμα με δέρμα επαφή στην αγκαλιά της μαμάς του. Το νεογέννητο μωράκι αναγνωρίζει άλλωστε τη μαμά του όχι μόνο από τη φωνή της και τον γνώριμο χτύπο της καρδιάς της, αλλά και από τη μυρωδιά που έχει το γάλα της (το οποίο έχει κοινά στοιχεία με τη μυρωδιά του αμνιακού υγρού στο οποίο βρισκόταν).

          Επιπλέον ο θηλασμός βοηθάει και ενισχύει τον δεσμό μητέρας-βρέφους, ένας δεσμός καθοριστικής σημασίας για την μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Κατά τη διάρκεια του θηλασμού εκκρίνονται δύο βασικές ορμόνες, η ωκυτοκίνη, γνωστή και ως «ορμόνη της αγάπης» και η προλακτίνη. Η ωκυτοκίνη χαλαρώνει τη μητέρα, μειώνει το άγχος της και αλλάζει θετικά τη διάθεσή της. Τη γεμίζει με θετικά συναισθήματα και ευφορία. Την προστατεύει από την μονοτονία και την κατάθλιψη, ενισχύει την τρυφερότητά της και το δέσιμό της με το παιδί. Ωκυτοκίνη παράγεται όμως κατά τη διάρκεια του θηλασμού και στο σώμα του βρέφους με παρόμοιες ευεργετικές επιδράσεις. Το μωρό χαλαρώνει, ηρεμεί και παρηγορείται. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μια σειρά ερευνών σε διάφορες χώρες που συνδέουν τον θηλασμό και την παραγόμενη ωκυτοκίνη με την πρόληψη του αυτισμού.

          Ένα άλλο θετικό επακόλουθο του μητρικού θηλασμού είναι ότι μια μαμά που θηλάζει κρατά κατά μέσο όρο περισσότερες ώρες το μωρό της στην αγκαλιά της. Άλλωστε ο θηλασμός δεν είναι μόνο θρέψη αλλά έχει και άλλους ρόλους. Είναι και παρηγορητικός, όταν δηλαδή το βρέφος βρίσκεται στο στήθος της μητέρας όχι για να τραφεί, αλλά για να παρηγορηθεί, να ηρεμήσει. Έχει επίσης και τον ρόλο του παιχνιδιού, αφού το παιδί παίζει με τη θηλή, πειραματίζεται μαζί της και με τον τρόπο αυτό επικοινωνεί με τη μαμά του και γνωρίζει καλύτερα ο ένας τον άλλο. Ταυτόχρονα, η μητέρα αισθάνεται πληρότητα, ικανοποίηση και υπερήφανη για τον εαυτό της που προσφέρει ότι καλύτερο στο παιδί της. Έτσι αυξάνεται η αυτοπεποίθησή της και νιώθει ότι τα καταφέρνει στον νέο της ρόλο.

          Παράλληλα, πληθώρα ερευνών που βλέπει το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια συσχετίζουν θετικά τον μακροχρόνιο θηλασμό με τη νοημοσύνη, την ψυχοκινητική και γλωσσική ανάπτυξη, τη συμπεριφορά, την ψυχική υγεία και την προσωπικότητα. Έχει βρεθεί, δηλαδή, ότι όσο περισσότερο θηλάζει ένα μωρό, τόσο αυτό συμβάλει θετικά στην ανάπτυξη και ωρίμανση του εγκεφάλου του και στην αύξηση του δείκτη νοημοσύνης του. Επίσης είναι πιο ήρεμο και οι γονείς του αναφέρουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς. Μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης ψυχικής νόσου, ενισχύεται η εμπιστοσύνη του παιδιού στον εαυτό του και τους άλλους και γίνεται πιο ανεξάρτητο. Συγχρόνως η μητέρα προκειμένου να θηλάσει χρειάζεται να καθίσει και να χαλαρώσει, κάτι που λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες απαιτήσεις της μητρότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικό.

Σωματικά

          Πέρα από τα ψυχολογικά οφέλη όμως, εντυπωσιακά είναι τα ερευνητικά ευρήματα που αφορούν και στα σωματικά οφέλη του μητρικού θηλασμού, τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος. Κατ’ αρχάς το μητρικό γάλα δεν έχει την ίδια σύσταση καθ’ όλη τη διάρκεια που θηλάζει ένα παιδί. Τα συστατικά του αλλάζουν συνεχώς προκειμένου να καλύψουν τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του κάθε μωρού.  Αυτό κανένα χημικό σκεύασμα, όσο κι αν έχει προχωρήσει η επιστήμη, δεν μπορεί να το πετύχει.

          Ένα μωρό που θηλάζει αρρωσταίνει λιγότερο συχνά και λιγότερο σοβαρά, αφού μέσω του μητρικού γάλακτος παίρνει αντισώματα. Μάλιστα προστατεύεται ακόμα κι όταν η μαμά του είναι άρρωστη, γι’ αυτό και η οδηγία είναι αν η μαμά αρρωστήσει (π.χ. πυρετό, ίωση κτλ.) να συνεχίσει να θηλάζει το μωρό της. Ο θηλασμός μειώνει τις πιθανότητες το βρέφος να εμφανίσει ίκτερο, ενώ έχει βρεθεί και ότι τα παιδιά που έχουν θηλάσει παρουσιάζουν με πολύ μικρότερη συχνότητα κάποιους τύπους καρκίνου της παιδικής ηλικίας. Επίσης, παιδιά που θήλασαν είναι λιγότερο πιθανό να βρέχουν το κρεβάτι τους αργότερα, ενώ οι γυναίκες που έχουν θηλάσει ως παιδιά κινδυνεύουν λιγότερο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού ως ενήλικες.

          Τα σωματικά οφέλη όμως δεν εξαντλούνται μόνο στο μωρό, αλλά αφορούν και τη μητέρα. Όσο περισσότερο χρόνο θηλάσει μια γυναίκα τα παιδιά της, τόσο μεγαλύτερη προστασία θα έχει από παχυσαρκία, οστεοπόρωση, καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Επιπλέον, μέσω του θηλασμού η γυναίκα χάνει τα περιττά κιλά αργά αλλά σταθερά και χωρίς δίαιτα με φυσικό τρόπο (μάλιστα οι γυναίκες που δεν είχαν πρόβλημα βάρους πριν μείνουν έγκυες, χάνουν κιλά τρώγοντας πολύ). Το σώμα της γυναίκας δεν χαλάει, το αντίθετο μάλιστα. Είναι μύθος ότι το στήθος «πέφτει» με τον θηλασμό. Το στήθος «πέφτει» από μεγάλες αλλαγές σωματικού βάρους, στην ουσία όγκου. Στις γυναίκες που αντί να θηλάσουν τα μωρά τους μόλις γεννήσουν, που το στήθος είναι πολύ πρησμένο, παίρνουν χάπια, (όπου παρακάμπτεται η φυσική διαδικασία) το στήθος μικραίνει απότομα και «πέφτει» περισσότερο απ’ ότι αν δεν θήλαζαν.

Κοινωνικά

          Πέρα από τα πλεονεκτήματα που αφορούν την υγεία όμως, ο μητρικός θηλασμός έχει και κοινωνικά - οικονομικά οφέλη. Το μητρικό γάλα δεν κοστίζει, οπότε εξοικονομούνται έτσι αρκετά χρήματα για την οικογένεια. Επίσης, δεν χρειάζεται να αγοράζει κανείς μπιμπερό και αποστειρωτή, ούτε να καταναλώνει πολύτιμο χρόνο και κόπο για πλύσιμο και αποστείρωση. Παράλληλα, το μωρό που θηλάζει συνοδεύει την οικογένεια εύκολα παντού στις εξόδους, αφού έχει πάντα έτοιμο φαγητό και μάλιστα στην ιδανική θερμοκρασία και δεν χρειάζεται να κουβαλάμε μαζί μας μπιμπερό, αποστειρωτές κτλ. Φυσικά ησυχάσει πανεύκολα, όταν η μαμά το τοποθετήσει στο στήθος της. Ταυτόχρονα, οικονομικά οφέλη υπάρχουν και για το εθνικό σύστημα υγείας λόγω της μείωσης των πιθανοτήτων για τους ανθρώπους έχουν θηλάσει να νοσήσουν από μια σειρά ασθενειών.

          Η σύγχρονη επιστήμη υποστηρίζει κατηγορηματικά ότι ο θηλασμός είναι ο πιο φυσιολογικός τρόπος ανατροφής των μικρών παιδιών. Παρόλο όμως που το να θηλάσει μια μητέρα το μωρό της είναι η πιο φυσική και αυτονόητη διαδικασία, πολύ συχνά το περιβάλλον της, οικογενειακό αλλά και κοινωνικό, την εμποδίσει να το κάνει με διάφορους τρόπους (άλλες φορές άθελά τους και άλλες σκόπιμα). Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό η νέα μητέρα να έχει ενημερωθεί σωστά για το θέμα του θηλασμού, όσο είναι ακόμα έγκυος, ώστε να μπορεί αργότερα με ευκολία να παρακάμψει τα όποια εμπόδια παρουσιαστούν.

          Ευτυχώς σήμερα, οι μέλλουσες μαμάδες μπορούν εύκολα να εκπαιδευτούν στο θέμα αυτό, είτε διαβάζοντας σχετικά βιβλία ή μιας και ζούμε στην εποχή του internet ακόμα πιο εύκολα και ανέξοδα διαβάζοντας σχετικά άρθρα ή παρακολουθώντας ομιλίες στο διαδίκτυο (προσοχή μόνο οι πηγές να είναι έγκυρες. Προτιμήστε συμβουλές που γράφονται από Πιστοποιημένους Συμβούλους Θηλασμού). Εκεί μπορούν να μάθουν πολλές χρήσιμες πληροφορίες που θα τις βοηθήσουν στη συνέχεια (όπως π.χ. γιατί είναι σημαντικό να δίνουν στο μωράκι τους μόνο μητρικό γάλα και όχι συμπλήρωμα, γιατί να αποφεύγουν την πιπίλα, ότι ο θηλασμός δεν έχει ωράριο και χρονόμετρο, ότι χρειάζεται να ξεκινάει την πρώτη ώρα μετά τον τοκετό, γιατί να επιλέξουν rooming-in στο μαιευτήριο κ.α.).

          Φυσικά είναι δικαίωμα της κάθε μητέρας να επιλέξει τι ταιριάζει στην ίδια και τι όχι. Επομένως να επιλέξει και το αν θέλει ή όχι να θηλάσει τα παιδιά της. Κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να της το επιβάλει αν η ίδια δεν το θέλει. Άλλωστε καμιά γυναίκα δεν είναι λιγότερο καλή μάνα επειδή δεν θήλασε. Αγάπη και μητρότητα υπάρχει και χωρίς θηλασμό. Είναι σημαντικό όμως η μητέρα να κάνει την όποια επιλογή, έχοντας πρώτα λάβει σωστή και έγκυρη ενημέρωση για τα οφέλη του θηλασμού. Γιατί η εμπειρία δείχνει ότι, όσες μαμάδες έχουν ενημερωθεί σωστά έχουν μεγάλο κίνητρο να προσπαθήσουν να θηλάσουν και μπορούν να ξεπεράσουν τα όποια εμπόδια παρουσιαστούν με μεγαλύτερη ευκολία. Οι περισσότερες μητέρες πάντως που έχουν θηλάσει τα παιδιά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναφέρουν ότι ήταν μια από τις ομορφότερες εμπειρίες της ζωής τους.

Πηγές

• «Επιστροφή στον μητρικό θηλασμό. Οδηγός επιβίωσης για γονείς και επαγγελματίες υγείας». Παπαβέντζης Στέλιος. Παιδίατρος. Πιστοποιημένος σύμβουλος μητρικού θηλασμού.
• «Θηλασμός, μια υπέροχη εμπειρία». Πατσούρου Άννα. Παιδίατρος. Πιστοποιημένη σύμβουλος μητρικού θηλασμού.
• «Οδηγίες για την προώθηση του μητρικού θηλασμού». Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού.