Τι να κάνω για να διαβάζει το παιδί μου; Συμβουλές για γονείς.

          Μια από τις πιο συχνές αιτίες έντασης ανάμεσα σε γονείς και παιδιά είναι το διάβασμα για την επόμενη μέρα. Υπάρχουν βέβαια και παιδιά που μελετούν πρόθυμα τα μαθήματά τους, οπότε σ’ αυτή την περίπτωση τα πράγματα είναι αρκετά εύκολα για τους γονείς. Τι γίνεται όμως όταν το αγγελούδι μας αρνείται πεισματικά να συνεργαστεί και νοιώθουμε την υπομονή μας να εξαντλείται, μη ξέροντας τι άλλο να δοκιμάσουμε; Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει ένας γονιός για να βοηθήσει το παιδί του να γίνει πιο υπεύθυνο και να ανταποκρίνεται καλύτερα στις σχολικές του υποχρεώσεις. Επειδή όμως «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός» είναι σημαντικό να κάνουμε μια καλή αρχή από την πρώτη δημοτικού. Ωστόσο, ακόμη κι αν αυτό δεν έχει συμβεί, ποτέ δεν είναι πολύ αργά.

          Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να έχουμε κατά νου είναι να καλλιεργήσουμε την υπευθυνότητα και την αυτονομία του παιδιού. Για να το επιτύχουμε αυτό, καλό είναι να αποφεύγουμε τη χρήση του πρώτου πληθυντικού όπως π.χ. «φέτος πηγαίνουμε στην Α΄ δημοτικού» ή «έλα να διαβάσουμε», καθώς έτσι μεταδίδουμε στο παιδί μας το μήνυμα ότι την ευθύνη για το πώς θα τα πάει τη μοιραζόμαστε. Αντίθετα, χρειάζεται από την αρχή να του δώσουμε να καταλάβει ότι το διάβασμά του είναι δική του ατομική ευθύνη, όπως αντίστοιχα είναι δική μας ευθύνη να πηγαίνουμε στη δουλειά μας ή να φροντίζουμε για τις δουλειές του σπιτιού. Γι’ αυτό άλλωστε και δεν διαβάζουμε μαζί με το παιδί τα μαθήματα της επόμενης ημέρας! Αυτό που φαίνεται να αποδίδει καλύτερα είναι να του δείχνουμε εμπιστοσύνη ότι μπορεί να τα καταφέρει και μόνο του. Του εξηγούμε ότι είμαστε διαθέσιμοι για βοήθεια αν έχει κάποια απορία, αφού πρώτα όμως έχει προσπαθήσει μόνο του και έχει συγκεντρώσει τις απορίες του. Σε καμία περίπτωση δεν κάνουμε εμείς τη δουλειά του παιδιού. Εάν το παιδί μας αρνείται πεισματικά να διαβάσει, είναι προτιμότερο να το αφήσουμε να πάει αδιάβαστο, ώστε να έρθει αντιμέτωπο με τις συνέπειες της αμέλειάς του. Η πίεση ούτως ή άλλως οδηγεί σε μεγαλύτερη αντίσταση. Μια τέτοια ενέργεια βέβαια προϋποθέτει ότι θα ενημερώσουμε τον δάσκαλο, εξηγώντας του τι προσπαθούμε να κάνουμε και ζητώντας τη συνεργασία του. Γενικότερα άλλωστε η καλή σχέση και συνεργασία με τον δάσκαλο και το σχολείο είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόοδο του παιδιού μας.

          Παράλληλα, η τάση που υπάρχει τα τελευταία χρόνια να κάνουν φροντιστήρια στα μαθήματα που σχολείου ακόμα και παιδάκια δημοτικού, είναι μια πρακτική που όχι μόνο δεν βοηθάει τα μικρά παιδιά να καλλιεργήσουν της αίσθηση της υπευθυνότητας, αλλά επιβαρύνει και πολύ το πρόγραμμά τους με αποτέλεσμα τα παιδιά να μην έχουν χρόνο για τη πλέον βασική τους ανάγκη που είναι το παιχνίδι! Το παιχνίδι είναι απαραίτητο στοιχείο για την υγιή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην τα υπερφορτώνουμε με δραστηριότητες. Για τις μικρότερες τάξεις του δημοτικού μια-δυο εξωσχολικές δραστηριότητες είναι μάλλον υπεραρκετές.

          Ταυτόχρονα, αυτό που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για τα παιδιά είναι να υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα και ένα ήρεμο περιβάλλον στην οικογένεια. Για παράδειγμα το παιδί να ξέρει ότι γυρνώντας από το σχολείο του θα φάει μαζί με κάποιον ενήλικα που θα του κάνει παρέα στο τραπέζι (χωρίς να είναι η ανοιχτή η τηλεόραση ή το tablet!), μπορεί να ξεκουραστεί για λίγο και αμέσως μετά ξεκινάει το διάβασμά του μια συγκεκριμένη ώρα που έχουμε συμφωνήσει από πριν. Είναι σημαντικό το διάβασμα του παιδιού να αρχίζει σχετικά νωρίς ώστε να τελειώνει και νωρίς. Όσο πλησιάζουμε προς το βράδυ τόσο περισσότερο κουρασμένα είναι τα παιδιά, οπότε και το διάβασμά τους είναι  λιγότερο αποδοτικό. Το να τελειώνει ένα παιδάκι νωρίς με τα μαθήματά του, του δίνει τη δυνατότητα να χαλαρώσει και να απολαύσει το υπόλοιπο της μέρας του χωρίς σκοτούρες. Άλλωστε η πολύωρη μελέτη δεν είναι απαραίτητα και πιο αποδοτική.

          Βασικό είναι επίσης να έχει καθοριστεί και ένας συγκεκριμένος χώρος διαβάσματος, π.χ. το γραφείο στο δωμάτιο του παιδιού ή ένα γραφειάκι στην κρεβατοκάμαρα (αν υπάρχουν αδερφάκια που ίσως εκείνη την ώρα θέλουν να παίξουν στο παιδικό δωμάτιο). Ο χώρος αυτός χρειάζεται να είναι ήσυχος και σχετικά τακτοποιημένος, ώστε το παιδί να μπορεί απερίσπαστο να αφοσιωθεί στο διάβασμά του. Στην περίπτωση που παρατηρούμε ότι η προσοχή του διασπάται εύκολα, καλό είναι να τοποθετήσουμε το γραφείο του μακριά από το παράθυρο.

          Γενικά πάντως ο βαθμός συγκέντρωσης ενισχύεται με συχνά και σύντομα διαλείμματα, αφού ολοκληρωθεί όμως μια άσκηση ή μια ενότητα. Αντίθετα, η πολύωρη έκθεση σε οθόνες (τηλεόραση, Η/Υ, tablet, κινητά κτλ.) συνδέεται με μείωση της συγκέντρωσης και διάσπαση της προσοχής. Αμέσως μόλις το παιδί ολοκληρώνει το διάβασμά του, καλό είναι να ακολουθεί μια επιβράβευση (π.χ. να του επιτρέψουμε να πάει να παίξει με τους φίλους του ή με το αγαπημένο του παιχνίδι). Στην περίπτωση τώρα που το παιδί μας καθυστερεί πολύ να ξεκινήσει το διάβασμά του και αφήνει κάτι σκόπιμα για την τελευταία στιγμή (π.χ. πολύ αργά το βράδυ) καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας, εξηγώντας του (και τηρώντας το φυσικά!) ότι μετά από κάποια συγκεκριμένη ώρα δεν είμαστε πλέον διαθέσιμοι για βοήθεια.

          Παράλληλα, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας δίνοντάς τους κάποιες ιδέες που αφορούν σε τεχνικές διαβάσματος, όπως π.χ. να ξεκινούν με τα πιο δύσκολα ή βαρετά μαθήματα στην αρχή που είναι πιο ξεκούραστα ή να αποφεύγουν την «παπαγαλία» και να λένε το μάθημα με δικά τους λόγια. Μπορούμε να τους δείξουμε πώς να υπογραμμίζουν τα κύρια σημεία ενός κειμένου, να εντοπίζουν τις «λέξεις - κλειδιά» ή να γράφουν έναν δικό τους τίτλο δίπλα σε κάθε παράγραφο, ώστε να ενισχύουν έτσι την οπτική τους μνήμη και να συγκρατούν ευκολότερα τις πληροφορίες.

          Το πιο σημαντικό απ’ όλα όμως είναι η στάση των ίδιων των γονιών απέναντι στο διάβασμα. Αντί να βλέπουμε, για παράδειγμα, τηλεόραση την ώρα που ζητάμε απ’ το παιδί μας να διαβάσει, ας την κλείσουμε κι ας διαβάσουμε κι εμείς κάτι, ένα λογοτεχνικό βιβλίο, μια εφημερίδα ή ένα περιοδικό. Μπορούμε να του μάθουμε να αγαπά το διάβασμα αγοράζοντας και διαβάζοντάς του από μικρή ηλικία παιδικά βιβλία και παραμύθια, ώστε να συνδυάσει το διάβασμα με κάτι ευχάριστο. Το βιβλία αυτά καλό είναι μεγαλώνοντας να τα επιλέγει και το ίδιο το παιδί με βάση τα δικά του ενδιαφέροντα. Γι’ αυτό μια καλή ιδέα είναι να πηγαίνουμε που και που μαζί στο βιβλιοπωλείο ή σε μια έκθεση βιβλίου, όπου το παιδί θα μπορεί να επιλέξει κάτι που του αρέσει.

          Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε το διάβασμα όσο γίνεται πιο διασκεδαστικό. Δεν σκίζουμε σελίδες και δεν σβήνουμε με μανία, επειδή το παιδί έκανε κάποιο λάθος ή επειδή δεν μας άρεσαν τα γράμματά του!  Ο στόχος είναι να αγαπήσει τη μάθηση. Έτσι, όταν προσπαθούμε να λύσουμε μια απορία του μπορούμε για παράδειγμα να χρησιμοποιήσουμε υλικά, όπως τουβλάκια ή όσπρια, για ασκήσεις μαθηματικών ή να παροτρύνουμε ένα μικρότερο παιδί να ζωγραφίσει κάτι με βάση αυτό που διάβασε στο μάθημα της ιστορίας. Βοηθάει πολύ να εξηγούμε στα παιδιά τη χρησιμότητα και την αξία όσων διαβάζουν, δίνοντας τους απτά παραδείγματα από την καθημερινή ζωή.

          Τέλος, είναι σημαντικό οι γονείς να μην μεταφέρουν το δικό τους άγχος για το σχολείο στα παιδιά και να μην έχουν υπερβολικά υψηλές προσδοκίες. Καλός μαθητής δεν είναι μόνο ο πρώτος. Δεν μπορούμε και δεν χρειάζεται να είμαστε όλοι πρώτοι ή τέλειοι. Τα «κηρύγματα», οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί και οι συγκρίσεις με τα άλλα παιδιά ή τα αδέρφια δεν βοηθούν. Χρειάζεται να επιβραβεύουμε την προσπάθεια άσχετα από τους βαθμούς, γιατί έτσι ενισχύουμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας που είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόοδό του, όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στη ζωή του γενικότερα.  Ας απομακρυνθούμε από τον μύθο που λέει ότι όσο πιο καλούς βαθμούς παίρνεις τόσο πιο επιτυχημένος γίνεσαι και ας αναρωτηθούμε: τι είναι πιο σημαντικό για μας; Οι πολύ καλοί βαθμοί ή η ανάπτυξη μια υγιούς προσωπικότητας; Άλλωστε η ίδια η ζωή μας αποδεικνύει ότι το να μην είναι κανείς καλός μαθητής δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνει και επιτυχημένος ή ευτυχισμένος άνθρωπος.